Psihološko savjetovanje

 

Psihološko savjetovanje može se nuditi u različitim formatima, u zavisnosti od potreba klijenta:
• Individualno savjetovanje
• Partnersko savjetovanje (obično ljubavni, bračni, romantični partneri)
• Grupno savjetovanje
• Online savjetovanje

Individualno psihološko savjetovanje

 

Proces obično počinje detaljnom psihološkom dijagnozom, koja se provodi na prvom susretu ili tokom nekoliko sesija, u zavisnosti od ciljeva klijenta i dubine analize koju želi.

Savjetovanje nije uvijek prijatno iskustvo na početku, jer često iznosi na površinu nerazriješene probleme, unutrašnje konflikte i potisnute sadržaje. Ova emocionalna nelagoda prirodni je dio terapijskog procesa.

Od klijenata se može tražiti da razmisle o ličnim iskustvima ili da uključe druge iz svog okruženja ako je relevantno. Proces može biti intenzivan i povremeno neugodan, ali je namijenjen onima koji su posvećeni dubokom ličnom razvoju i samorazumijevanju.

Savjetovanje pomaže klijentima da prepoznaju svoje probleme, dok im pruža podršku i alate za pronalazak vlastitih rješenja. Tokom prvog susreta, psiholog i klijent razgovaraju o ciljevima i očekivanjima i uspostavljaju zajedničko razumijevanje o načinu rada.

Obično se uspostavlja psihološki ugovor kojim se definišu pravila, odgovornosti i granice u okviru savjetodavnog odnosa. Kada klijent pristane na ulazak u proces savjetovanja, prva sesija uključuje detaljnu razvojnu anamnezu koja obuhvata fizičke, kognitivne, emocionalne, socijalne i seksualne aspekte života klijenta.

Seksualnost klijenta se detaljno ispituje, jer su mnogi psihološki problemi povezani s nerazriješenim ili nesvjesnim seksualnim iskustvima. Razumijevanje ovih dubokih emocionalnih slojeva pomaže u smanjenju unutrašnje napetosti i poboljšanju emocionalne regulacije.

 

Trajanje sesija:

 

Većina individualnih sesija traje 60 minuta, iako su moguće sesije od 90–120 minuta. U rijetkim slučajevima, sesije mogu trajati i 180 ili čak 240 minuta, u zavisnosti od situacije i međusobnog dogovora.

 

Učestalost sesija:

 

Sesije ne moraju slijediti fiksni raspored. Vrijeme i učestalost zavise od prirode problema, potreba klijenta i razvojnog toka terapijskog odnosa.

 

Osnovna pravila savjetovanja

1. Pravovremeno zakazivanje ili otkazivanje termina (najmanje 24 sata unaprijed)
2. Međusobni dogovor i pismeni pristanak o uslovima savjetovanja
3. Pravo na prekid odnosa u bilo kojem trenutku uz otvoren razgovor

Partnersko savjetovanje

 

Partnersko savjetovanje se fokusira na prepoznavanje i rješavanje problema koji najčešće proizlaze iz nedostatka komunikacije u emocionalnim ili romantičnim odnosima. Iako se najčešće koristi kod romantičnih partnera, može se primijeniti i na:
• Roditelje
• Bračne ili vanbračne partnere
• Braću i sestre ili članove porodice
• Bliske prijatelje u emocionalnom sukobu (dijadični problemi ili folie à deux)

U slučajevima folie à deux, psihološka patnja je podijeljena između partnera — mentalna patnja jednog partnera postaje internalizovana kod drugog, što vodi do „zajedničkog trpljenja“. Ako se ne tretira, ovo stanje može prerasti u duboke emocionalne krize.

Savjetovanje pomaže partnerima da prepoznaju ovakvu dinamiku i da kroz podržavajuće okruženje nauče upravljati emocionalnim izazovima. Dovoljno je da samo jedan partner prepozna problem i predloži savjetovanje; proces može započeti individualno i kasnije se proširiti na zajedničke sesije.

Savremeni odnosi

 

Savremeni partnerski odnosi su raznoliki i složeni. Više nisu ograničeni na tradicionalne odnose između muža i žene. U nekim slučajevima, ljudi formiraju:
• Trojne ili četvorostruke veze (nemonogamni odnosi)
• Poliamorne odnose koji uključuju više emocionalnih/seksualnih partnera
• Istopolne odnose koji su često meta društvenih predrasuda i odbacivanja

Iako ovakvi oblici odnosa mogu nuditi slobodu, oni istovremeno mogu stvarati komplikacije i emocionalne izazove. Psiholog može pomoći u navigaciji takvim dinamikama i očuvanju mentalnog i relacijskog zdravlja svih uključenih.

 

Najčešći problemi u partnerskom savjetovanju

• Ljubomora (često patološka)
  • Preljuba i gubitak povjerenja
  • Seksualno nezadovoljstvo ili disfunkcija
  • Emocionalna distanca ili isključenost
  • Nedostatak komunikacije i emocionalnog izražavanja
  • Različita očekivanja od odnosa

Često jedan partner pretpostavlja da drugi „zna šta želi“, što dovodi do nesporazuma i neispunjenih potreba.

 

Seksualnost u odnosima

Čest razlog za partnersko savjetovanje jeste seksualno nezadovoljstvo izazvano:
• Nedostatkom komunikacije o seksualnim preferencijama
• Uvjerenjima proizašlim iz trauma ili prošlih iskustava
• Promjenama u samopercepciji ili seksualnom samopouzdanju (zbog bolesti, starenja, stresa)
• Kulturnim ili rodno zasnovanim dvostrukim standardima

Parovi često ne razumiju u potpunosti seksualnost jedno drugog, što može izazvati frustraciju, stid ili nesigurnost. Savjetovanje pomaže partnerima da bolje razumiju i svoju i partnerovu seksualnost, i da se povežu na dubljem emocionalnom i fizičkom nivou.

 

Proces i format

• Parovi prisustvuju susretima zajedno, osim ako se obostrano ne dogovore za odvojene razgovore
  • Između susreta, partneri mogu dobiti “domaće zadatke” za razmišljanje ili zajedničku aktivnost
  • Cilj nije uvijek pomirenje — već pronalazak novog, zdravijeg oblika odnosa — bilo kroz poboljšanje ili miran, dostojanstven razlaz

Kada su uključena djeca, savjetovanje može spriječiti da konflikt pređe u odnos roditelj–dijete, čime se smanjuju dugoročne posljedice.

Grupno i porodično psihološko savjetovanje

Grupno psihološko savjetovanje podrazumijeva formiranje terapijske grupe od 3 do 8 učesnika. Ove osobe mogu imati slične ili različite izazove, ali se okupljaju kako bi u podržavajućem i strukturisanom okruženju zajedno istraživali i rješavali svoje probleme.

Grupe se mogu sastojati od:
• Osoba u oporavku od zavisnosti od psihoaktivnih supstanci ili alkohola
• Osoba za oporavak od seksualne zavisnosti
• Osoba koje su zavisne od kockanja
• Osoba koje žive s PTSP-om
• Osoba koje pate od burnout sindroma ili hroničnog stresa
• Pojedinaca s hroničnim ili rijetkim medicinskim stanjima

Kako funkcioniše grupno savjetovanje

Grupne sesije fokusirane su i na lični uvid i na grupnu dinamiku. Učesnici međusobno komuniciraju, izražavaju emocije i razvijaju empatiju, prihvatanje i međusobno razumijevanje. Konflikti i (ne)privlačnost među članovima posmatraju se kao prilike za emocionalno učenje i lični rast.

Proces naglašava emocionalno izražavanje, međusobne povratne informacije i formiranje dubljih veza temeljenih na dijeljenom iskustvu — ne nužno na slaganjima ili simpatijama.

Porodično savjetovanje

U porodičnom savjetovanju porodica se posmatra kao sistem. Svaki član doprinosi dinamici, a odnosi među njima se analiziraju.

U porodici sa četiri člana (npr. majka, otac, kćerka, sin), mogu se pojaviti sljedeće interakcije:
• Majka – sin
• Otac – kćerka
• Majka – kćerka
• Otac – sin
• Brat – sestra

Još veća složenost se javlja u rekonstruisanim porodicama (npr. poočimi, maćehe, polubraća/sestre), gdje biološke i emocionalne veze mijenjaju pojedine članove i cijelu porodicu. Ove dinamike često dovode do konflikata, naročito tokom ili nakon razvoda ili ponovne ženidbe/udaje.

Uobičajeni porodični konflikti

• Emocionalna distanca usljed razdvajanja ili odsustva zbog posla
• Zbunjenost u roditeljsko–dječijim ulogama ili nezrelost u ponašanju odraslih
• Preljuba jednog roditelja i njen uticaj na djecu
• Prekid komunikacije i nerazriješeni konflikti

Čak se i bračne ili vanbračne afere ponekad mogu obraditi unutar porodičnog sistema — kada se uzroci razumiju, moguće je i bolje mentalno funkcionisanje porodične zajednice.

Cilj savjetovanja

Cilj je da se povrati ravnoteža i uspostavi nova dinamika koja podržava emocionalno zdravlje svih članova porodice, posebno djece. Ne vodi svako porodično savjetovanje ka pomirenju — ponekad je rezultat dostojanstvena i dobro vođena transformacija porodičnih odnosa.

Online psihološko savjetovanje

(Individualno ili partnersko)

U današnjem brzom načinu života, vrijeme za susrete uživo postaje sve ograničenije. Zbog toga se sve veći broj ljudi okreće online prostoru za lične i profesionalne odnose — uključujući i psihološku podršku.

Online savjetovanje omogućava klijentima udobnost i privatnost vlastitog doma, istovremeno štedeći vrijeme i energiju. Pruža pristupačnu i fleksibilnu alternativu onima koji ne mogu lako prisustvovati susretima uživo. Ova opcija je posebno korisna kada se klijent nalazi daleko od psihologa ili za osobe s prostora bivše Jugoslavije koje žive u inostranstvu.

Prednosti online savjetovanja

• Lako dostupno bez obzira na lokaciju
  • Fleksibilno zakazivanje termina
  • Brz povratak svakodnevnim obavezama nakon sesije
  • Ušteda vremena i troškova putovanja
  • Udobno i poznato okruženje za klijenta

Iako su online susreti često strukturisaniji i manje spontani od uživo interakcija, stvarna terapijska povezanost se i dalje može razviti. Međutim, određene emocionalne i socijalne nijanse mogu biti manje vidljive ili manje prirodno izražene putem ekrana.

Formati i platforme

Online sesije se najčešće održavaju individualno, ali je moguće i partnersko savjetovanje. Grupno savjetovanje online je kompleksnije za vođenje, ali nije nemoguće.

Najčešće korištena platforma je Google Meet, što zahtijeva da i klijent i psiholog imaju Gmail nalog.

Važne napomene

• Pravila i etika online savjetovanja identična su onima uživo
  • Online savjetovanje je idealno za razjašnjavanje pitanja, kratkoročni rad ili kada je fizička udaljenost faktor
  • U nekim slučajevima, klijenti se čak osjećaju opuštenije da se otvore iz udobnosti doma nego u formalnom okruženju